Yüzey İşleme İşaretleri ve Tolerans Hesabı

Bu yazımda yüzey işleme işaretleri ve yüzey işleme toleransları hakkında bilgi vermeye çalışacağım. Ayrıca yüzey işleme tolerans hesabı ve formüllerini sizler için yabancı kaynaklardan araştırarak aktaracağım.

Çevrenizde gördüğünüz işlenmiş parçaların yüzeylerini göz önüne getirin. Kimisi cam gibi pürüzsüzken kimisi de ahşap bir malzeme gibi tırtıklıdır. Tüm bu malzemeler belirli bir işlemden geçirilmiş ve şu an ki yüzey pürüzlülüklerine ulaşmışlardır.

Yüzey Pürüzlülüğü Nedir?

Yüzey pürüzlülüğü, iki parçanın birleşim yüzeyi veya işlenmiş bir parçanın yüzeyinde etkili olan hassas bir kalite kriteridir. Yüzey pürüzlülüğü, malzemenin yorulmaya, kırılmaya ve korozyona karşı dayanımını artırdığı gibi estetik olarak da güzel görünmesini sağlar.

Yüzey pürüzlülüğündeki farklılıklar, açıkça görsel farklılıklara neden olur. Ayrıca sadece görüntüyle kalmaz, diğer özellikleri de etkiler. Bunlara örnek verecek olursak; aşınma miktarı, bir parça yüzeyinin başka bir yüzeye temas ettiğinde yüzeylerden parça kopması ve bir parçayı kaplamak için gereken boyanın kalınlığını artırması… Bu nedenle yüzey pürüzlülüğünü, yani yüzeylerin mikroskobik açıklık ve derinliğini ölçmek mekanik parça ve sistemler için önemli bir konudur.

Yüzey İşleme Nedir?

Yüzey işleme, malzemelerin yüzeylerinde oluşan pürüzleri minimuma indirmek için uygulanan yöntemlere denir. En hassas yüzey işleme işlemlerinden sonra bile aslında sıfır pürüzsüzlük elde edilemez. Eğer birbirine temas ettirilecek iki parça arasında sıfır pürüzlülükten dolayı hava da bulunmayacaktır. Bu parçaların yüzeylerinin birbirine temasından sonra ayırmak bir daha mümkün olmayacaktır.

İlginizi çekebilir: Çek Valf nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri nelerdir?

Yüzey İşleme İşaretleri ve Sembolleri

Yüzey işleme işaretleri, ülkemizde yakın geçmişe kadar yan yana üçgenler (DIN 3141) ile gösteriliyordu. Bu gösterim bazı imalatçı ve projeciler tarafından hâlâ kullanılmaktadır.

Yüzey dokusunu resimsel olarak temsil ederken, hedef yüzeyi belirten sembol, aralarında 60 ° açı bulunan farklı uzunluklardaki iki çizgi ile ifade edilir.

Bu yüzey pürüzlülüğü gösterim yöntemi; yüzey pürüzlülüğü değeri, kesim değeri, örnekleme uzunluğu, işleme yöntemi, kırışıklık yönü sembolü ve yüzey gösterge sembolü üzerindeki yüzey dalgası gibi bilgileri resimsel olarak aşağıda gösterildiği gibi göstermektedir.

a: Ra sembolü ile beraber m (mikron) cinsinden pürüzlülük değeri
b: İmalat metodu, işleme, kaplama vs.
c: İlgili sembol ile birlikte mm cinsinden uzunluk
d: İşleme izlerinin yönü
e: İşlemepayı
f: Ra dan başka, sembolü ile beraber mm cinsinden pürüzlülük değeri

Aşağıda gösterilen tanıtıcılar, resimsel olarak yüzey pürüzlülüğünü temsil ederken kullanılır. Genel olarak konuşursak, kırmızı ile gösterilen standart koşullar ihmal edilir ve mavi ile gösterilen göstergeler sadece gerekli olduğunda dahil edilir.

İlginizi çekebilir: Desibel nedir? Zararlı ses seviyesi ne kadardır?

Yüzey İşleme Toleransı

Ülkemizde çoğunlukla kullanılmaya başlanan DIN 3142 normunda pürüzlülüğünün derecesi Ra değeri ile belirtilir. Bazı ülkelere göre bu gösterimler ASA 46-1 normunda da karşımıza çıkabilir. Böyle bir durumda yüzey işleme toleransı hesaplaması gerekiyorsa, unutmamamız gereken bilgi; ASA normundaki değerler DIN3142 normundaki değerlerin 40 katıdır.

Yüzey İşleme Toleransı Formülü

Yüzey işleme toleransı formülünü kullanırken yukarıda bahsettiğim “Nominal Yüzey” grafiğini okumanız gerekir. Formülde kullanacağınız değerleri oradan elde edebilirsiniz.

Yüzey İşleme Maliyet/Tolerans Grafiği

Ra değeri azaldıkça imalat maliyeti aşağıdaki grafikte belirttildiği gibi hızla artar. Yüzey işleme tolerans formülünü incelerseniz Ra değeri azaldıkça imalat maliyetinde artış olacağını görebilirsiniz.

Yüzey işleme işaretleri ve tolerans hesabı yazımızın sonuna geldik. Bugün sizlere teknik resim çizimlerinde sıklıkla karşılaşabileceğiniz ve sizin de kullanmanızın gerekeceği yüzey işleme işaretlerini güncel formlarında göstermeye çalıştım. Ayrıca yüzey işleme toleransı formülü ve maliyet grafiğini de yazı içerisinde bulabileceksiniz.

Sormak istediğiniz soru ve görüşlerinizi aşağıda bulunan yorum alanından bana ulaştırabilirsiniz. İyi çalışmalar.