Yamyam paradoksu ve sahanda yumurta

Paradokslar hakkında yazılar okumayı seven birisiyim. Ara sıra okuduğum paradokslardan bazılarını Kenar‘da sizlerle paylaşmak istedim. Bu doğrultuda daha önce sizlere Monty Hall Paradoksu hakkında bilgiler vermiştim. Bugün de yeni bir paradokstan, “Yamyam Paradoksu“ndan bahsedeceğim.

Yamyam Paradoksu

Büyük Okyanusun bir yerlerinde küçük ama sevimli, sevimli ama vahşi, vahşi ama mutlu bir ada varmış. Burada ismini cismini bilmediğimiz insanlar, internet ve günlük yaşantımızda sahip olduğumuz bilimum şeyden uzak yaşam sürüyorlarmış.

Bir gün bu adaya saçı sakalına karışmış, boynunda fotoğraf makinesi sallanan işsiz güçsüz gezgin bir adam gelmiş. Okyanusu nasıl geçmiş, neyle geçmiş bilinmez bu esrarengiz adam, hazırcevap ve mantıkçıymış.

Mantıkçı ama işsiz adam adada berduş gibi takılırken, orada yaşayan yerli kabile üyeleri tarafından yolu kesilmiş. Kabile üyeleri adama “dayıoğlu tek cigaran var mı?” diye sormuşlar. O da “yok” demiş. “O zaman elli kuruş, bir lira bi şeyler fişekle de biz de yolumuzu bulalım” demişler. Bizim işsiz de “olsa dükkan sizin” diye cevap vermiş. Ortam gerilmeye başlamış. Kabile üyeleri kendi aralarında göz teması kurmuşlar ve adama ne yapacaklarını bakışarak karar vermeye çalışıyorlarmış.

Tam o sırada çalılıkların arkasından kara kura cılız bir dayı gelmiş. Ortamdakilere selam verip, bizim adama dönmüş ve “gardaşım varsa bi beş lira versene, memlekete döneceğim, beş liram eksik” demiş. Bizim adam tabi ona da “yok” cevabını verince ortam tekrar sessizliğe ve gerginliğe bürünmüş.

Grup üyeleri ve cılız dayı aralarındaki bakışmanın sonucunda adamı yemeye karar vermişler.

Adanın meydanına bir kara kazan getirilmiş ve adamı içine oturtmuşlar. Kazanın içine avakado, hindistan cevizi, patates, biber ve çeşitli baharatlar ile adamın dizlerine kadar gelecek seviyede su ilave etmişler. Kazanın da altına odun atıp, adamı pişirilmeye hazır etmişler.

Kabile reisi, meydandakilerden bir adım öne çıkmış ve kazanın içinde pişirilmeyi bekleyen mantıkçı adama şöyle demiş: “Biz her yakaladığımız züğürt yabancıyı yeriz. Kimini haşlayıp, kimini de kızartıp yeriz. Ama önce bu züğürte bir soru sorarız. Züğürt soruyu doğru yanıtlarsa haşlarız, yanlış yanıtlarsa kızartırız.”

Bizim adam kabile reisinin sözlerini kuzu gibi dinlemiş. Sonra kendisine “züğürt” denilmesinden rahatsız olduğunu dile getirmiş. Tabi kimse iplememiş. Çalıların arasından gelen dayı, bu sefer de kalabalığın arasından gelmiş ve “lafı uzatma, seni haşlayıp da mı yiyeceğiz, yoksa kızartıp da mı?” diye bağırmış.

Mantıkçı adam eliyle kazanın içindeki suda girdap yaparak soruyu biraz düşünmüş. Daha sonra hafif sırıtarak “kızartacaksınız!” demiş.

“Kontra pedal bisikletim: Pinokyo” yazımı okumak için tıklayınız.

Mantıkçı adamın verdiği cevap karşısında meydanda toplanan herkes buz gibi kesilmiş. Çünkü adam kendisini kurtarmak için aslında onları içinden çıkamayacakları bir paradoksun içine atmış.

İlk seçenek için adamın kızartılacağını varsayalım; adamın verdiği yanıt doğru olur. Yanıt doğru olduğu için (yamyamların kendi kurallarına göre) adamın haşlanması gerekmektedir. Ama kızartacakları için doğru olmuştu bu seçenek, şimdi ne olacak?

Bir de adamın haşlanacağını varsayalım; O zaman adamın yanıtı yanlış olur. Yanıt yanlış olduğundan da kızartılması gerekir. Aynı mantıkla durum böyle olunca, mantıkçı haşlanamaz da.

Yamyamlar tam bir kısır döngüye girmişler. Kızartmak isteseler haşlamaları, haşlamak istediklerinde de kızartmaları gerekecekmiş. Ortalıkta ıslık çalan rüzgarın çıkardığı sesten başka hiç ses yokmuş.

Hikayenin sonunda kabile reisi kafalarının karıştığını ve en iyisi herkesin evine gidip iki yumurta kırıp yemesini söyler. Adama da hayrına bir gemi gibi bir şey yaparlar, yanına yolluk ayarlarlar ve “git, bir daha da gelme” diye adadan gönderirler.

Bizim mantıkçı adam da memleketine dönünce eşe dosta bu olayı anlatır ve günümüze “yamyam paradoksu” olarak gelir.

“İngilizce zarf ve bağlaçlar tablosu” hakkında yazdığım kenar yazımı ziyaret edebilirsiniz.