Kenar YazarıBu yazımda sizlere çelik ve dökme demir arasındaki farklar ve birbirlerine olan üstünlükleriyle ilgili faydalı bilgiler paylaşacağım. Ayrıca çelik ve dökme demir imalatlarından ve kullanım yerlerinden kısaca bahsedeceğim.
Dökme demirler, demir ve karbon alaşımı olan bir döküm malzemesidir. Karbon tutumu %2.5 – %4.5 arasında değişkenlik gösterebilir. Yapısında düşük oranlarda fosfor, kükürt, silisyum ve manganez de bulundurur. Dökme demirlerin dayanım ve sertlikleri yüksek oranlardadır. Alaşımla kullanıldıkları takdirde aşınma, çizilme ve oksitlenmeye karşı önemli ölçüde direnç gösterecekleri için makine sektöründe kullanılırlar.
Çelik ise %2’den daha az oranda karbon içeren demir-karbon alaşımlarıdır. Karbondan başka farklı oranlarda alaşım elementleri ve eprite (saf olmayan, kirlilik yaratan) elementler bulunur. Çelikler dayanımları yüksek malzeme sınıfındadır. Kaynak yapılabilir özelliği vardır. Çelikler belli bir ısıya ulaştığı takdirde, dövme, presleme, haddeleme yöntemleri ile istenilen şekle sokula bilmektedir.
Çelik ve Dökme Demir Arasındaki Farklar
Dökme demirler ve çelikler özellikle makine ve inşaat sektörleriyle ilgili sıkça karşılaşabileceğimiz malzemelerdir. Kullanım alanları çok geniş olmakla birlikte bazı durumlarda birbirlerinin yerine kullanılabilirler. Çelik ve dökme demir arasında kimyasal yapılar ve imal usullerinden kaynaklı çok çeşitli farklılıklar mevcuttur.
Çelikler sıcak ve soğuk olarak biçimlendirilebilirken dökme demir sıcakken bile dövülemez. Bu durumda dökme demirin hal değişimi esnasında plastik şekil değiştirme özelliğinin olmamasından kaynaklıdır. Kısaca, dökme demir eriyik durumdan bir anda katı duruma geçerler.
Çelikler, dökme demirlere oranla yapılarında daha az karbon bulundururlar. Karbon oranı bildiğim gibi malzemenin sertliğini ve kırılganlığını artırdığı için, çelikler dökme demirlere nazaran daha yumuşak malzemelerdir. Bu durumda çeliğin kırılganlığı dökme demire göre az olur. Dökme demir daha az tokluk ve sünekliğe sahiptir. Kırılgan, yani gevrek malzeme kullanım açısından tercih sebebi değildir.
Çelikler, bir demir karbon alaşımı oldukları için özellikleri yapısındaki karbon oranı ile kontrol edilebilmektedir. Aynı zaman da çelikler tavlama işlemi ile de istenilen özelliklere kavuşturulabilirler.
Dökme Demirin Çelikten Üstünlükleri
Dökme demirin hep olumsuz yanlarından bahsettim. Aslında çeliğe göre üstünlükleri de vardır. Dökme demir, çeliğe göre daha az maliyetlidir. Yüksek basma dayanımına ve aşınma direncine sahiptir.
Teknik konularda yazılar yazmaya devam ediyorum. Kenar Yazılarını takip edebilir ve her gün yeni bir bilgi öğrenebilirsiniz. Yazıya katkı yapmak için de yorum alanından yorumlarınızı belirtebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Segman nedir? Ne işe yarar?
Kimler Neler Demiş?